Pamiętam, jak moja babcia nigdy niczego nie wyrzucała. Resztki rosołu przerabiała na zupę pomidorową, ze skórek jabłek robiła ocet, a czerstwe pieczywo zamieniała w grzanki. Wtedy wydawało mi się to dziwne, może nawet trochę staroświeckie. Dziś, kiedy widzę góry śmieci produkowane przez moje pokolenie, jej podejście jawi się jako niezwykle mądre i, co najważniejsze, potrzebne. Zero waste w kuchni to nie tylko moda, to konieczność. To powrót do korzeni, do szacunku do jedzenia i zasobów, które mamy.

Planowanie to podstawa – unikaj impulsywnych zakupów

Wbrew pozorom, zero waste w kuchni zaczyna się… jeszcze przed wejściem do niej! Kluczem jest planowanie. To, co kupujemy, determinuje ilość odpadów, które wygenerujemy. Zanim ruszymy do sklepu, zróbmy przegląd lodówki i spiżarni. Co mamy? Co musimy dokupić? Stwórzmy listę zakupów i trzymajmy się jej! Unikajmy impulsywnych zakupów, zwłaszcza promocji, które w rzeczywistości kończą się tym, że połowa produktu ląduje w koszu. Ja robię listę w telefonie i, o zgrozo, zdarza mi się do niej zaglądać nawet kilka razy podczas wizyty w sklepie. Bez tego zawsze wracam z czymś, czego wcale nie potrzebowałam, a o tym, co faktycznie miałam kupić, zapominam. A potem znowu wyrzucam… Błędne koło!

Warto też pomyśleć o jadłospisie na kilka dni. To pozwoli nam zużyć produkty w odpowiedniej kolejności, zanim się zepsują. Przykład? Jeśli planujemy zrobić sałatkę z sałaty, wykorzystajmy ją w całości, a nie tylko kilka liści. Resztę możemy dodać do koktajlu albo poddusić na patelni z czosnkiem i oliwą – pyszny i szybki dodatek do obiadu. W ten sposób nic się nie zmarnuje.

Kolejna sprawa to zakupy na targu. Tam możemy kupić warzywa i owoce prosto od rolnika, często bez zbędnych opakowań. Zabieramy ze sobą własne torby, siatki i woreczki na wagę. To prosty, ale bardzo skuteczny sposób na ograniczenie ilości plastiku w naszej kuchni. Ja mam zestaw lnianych woreczków, które piorę regularnie. Są lekkie, wytrzymałe i wyglądają o wiele lepiej niż te foliowe. No i nie szeleszczą tak irytująco!

Kreatywne wykorzystanie resztek – od rosołu po obierki

Gotowanie zero waste to przede wszystkim kreatywność w wykorzystywaniu resztek. To sztuka przemiany tego, co wydaje się być odpadem, w coś pysznego i wartościowego. Pamiętajmy, że większość odpadów z kuchni jest w rzeczywistości cennym surowcem!

Rosół: To król kuchni zero waste! Z mięsa i warzyw możemy zrobić pasztet, farsz do pierogów, sałatkę jarzynową lub po prostu odgrzać je w rosole następnego dnia. A co z samym rosołem? Możemy go zamrozić w porcjach i wykorzystać jako bazę do innych zup, sosów lub risotto. Ja często dodaję do rosołu makaron ryżowy, szpinak i jajko sadzone – szybki, sycący i pyszny posiłek.

Warzywa: Obierki z warzyw korzeniowych (marchewki, pietruszki, selera) możemy upiec w piekarniku z przyprawami – powstanie pyszna i zdrowa przekąska. Możemy też zrobić z nich bulion warzywny. Wystarczy zalać obierki wodą, dodać przyprawy (liść laurowy, ziele angielskie, pieprz) i gotować przez około godzinę. Bulion możemy wykorzystać jako bazę do zup, sosów lub risotto. Liście rzodkiewki są świetne do pesto, a łodygi brokuła można ugotować i zmiksować na kremową zupę. Kto by pomyślał?

Owoce: Skórki jabłek i gruszek możemy wykorzystać do przygotowania octu jabłkowego lub kompotu. Możemy je również ususzyć i dodać do herbaty. Z przejrzałych bananów zrobimy pyszne muffiny, naleśniki lub smoothie. Z pestek dyni, po uprażeniu, powstaje świetna przekąska. Nawet ogryzki jabłek można wykorzystać! Wystarczy je zalać wodą i gotować przez około 20 minut, a następnie przecedzić. Otrzymamy aromatyczny napój, który możemy pić na ciepło lub na zimno.

Pieczywo: Czerstwe pieczywo to idealny materiał na grzanki, tosty francuskie, zapiekanki lub chleb smażony w jajku. Możemy je również zmielić na bułkę tartą, którą wykorzystamy do panierowania mięsa lub warzyw. Ja często robię z czerstwego chleba zupę chlebową – prostą, sycącą i bardzo smaczną. Wystarczy pokroić chleb w kostkę, zalać go bulionem warzywnym, dodać czosnek, zioła i trochę startego sera. Pycha!

Inne: Fusy po kawie możemy wykorzystać jako nawóz do roślin, dodatek do peelingu lub naturalny pochłaniacz zapachów. Skorupki jajek możemy zmielić i dodać do gleby – to doskonałe źródło wapnia dla roślin. A z obierek po cebuli można zrobić naturalny barwnik do jajek na Wielkanoc.

przechowywanie żywności – przedłuż świeżość i unikaj marnowania

Odpowiednie przechowywanie żywności to kolejny kluczowy element kuchni zero waste. Dzięki niemu możemy przedłużyć świeżość produktów i uniknąć marnowania. Warto zainwestować w dobrej jakości pojemniki do przechowywania żywności. Szklane słoiki, pojemniki z tworzywa sztucznego bez BPA i woskowijki (woskowane bawełniane ściereczki, które zastępują folię spożywczą) to świetne alternatywy dla folii aluminiowej i plastikowych torebek.

Lodówka: Ważne jest, aby przechowywać produkty w odpowiednich miejscach w lodówce. Na górnej półce powinny znajdować się produkty gotowe do spożycia (np. wędliny, sery, jogurty). Na środkowej półce przechowujemy produkty, które wymagają obróbki termicznej (np. mięso, ryby). Na dolnej półce, w szufladach, przechowujemy warzywa i owoce. Ważne jest, aby nie przeładowywać lodówki, ponieważ utrudnia to cyrkulację powietrza i przyspiesza psucie się żywności. Ja regularnie sprawdzam daty ważności i robię przegląd lodówki, aby nic nie umknęło mojej uwadze.

Spiżarnia: Produkty suche (np. mąka, kasza, ryż, makaron) najlepiej przechowywać w szczelnych pojemnikach, w chłodnym i suchym miejscu. To zapobiega dostawaniu się wilgoci i insektów. Ja używam szklanych słoików z zakrętkami, które dodatkowo oznaczam etykietami z datą zakupu. Dzięki temu wiem, co mam w zapasie i kiedy powinnam to zużyć.

Zamrażarka: Zamrażanie to świetny sposób na przedłużenie świeżości żywności. Możemy zamrażać zarówno surowe, jak i gotowane produkty. Ważne jest, aby zamrażać je w porcjach, które będziemy w stanie zużyć jednorazowo. Do zamrażania używam woreczków strunowych lub specjalnych pojemników do zamrażania. Pamiętajmy, aby opisać woreczki z datą zamrożenia i nazwą produktu.

Triki: Istnieją proste triki, które pomogą nam przedłużyć świeżość niektórych produktów. Na przykład, marchewkę i seler naciowy możemy przechowywać w szklance z wodą w lodówce – dzięki temu dłużej zachowają jędrność. Zioła możemy przechowywać w lodówce, owinięte wilgotnym ręcznikiem papierowym. Chleb najlepiej przechowywać w lnianym woreczku lub chlebaku – dzięki temu nie wysycha tak szybko.

Wprowadzenie zasad zero waste w kuchni to proces, który wymaga czasu i zaangażowania. Nie zrażajmy się, jeśli nie wszystko od razu nam się uda. Ważne jest, aby robić małe kroki i stopniowo wdrażać nowe nawyki. Pamiętajmy, że każda, nawet najmniejsza zmiana ma znaczenie. Gotowanie bez odpadów to nie tylko korzyść dla środowiska, ale również dla naszego portfela i zdrowia. To szansa na odkrycie nowych smaków i kreatywne podejście do gotowania. To również powrót do korzeni, do szacunku do jedzenia i zasobów, które mamy. Zaczynamy?